روایت تاریخی

كلينى و سيّد رضى به سندهاى معتبر روايت كرده‏ اند كه چون امير المؤمنينعلیه‌السلام را ضربت زدند، اصحاب آن حضرت بر دور او درآمدند و گفتند: يا على وصيّت كن، حضرت علیه‌السلام فرمود: بالش براى من دو ته كنيد و مرا تكيه دهيد. پس فرمود: حمد می‌كنم خدا را به حمدى كه در خور بزرگوارى اوست و او می‌پسندد، درحالتى كه متابعت‏ كننده‏ ام امر او را و شهادت می‌دهم به يگانگى خداوند واحد احد صمد چنانچه خود را به آن وصف نموده است، ايّها النّاس هر كس در گريختنش می‌رسد به آنچه از آن می‌گريزد، و هر جانى را می‌كشند بسوى أجل مقدّرش، و از مرگ گريختن عين رسيدن به مرگ است، و چه بسيار تفكّر كردم در ايّام روزگار و تفكّر نمودم در مكنون علم قضا و قدر

شيخ مفيد به سند معتبر از امام زين العابدين علیه‌السلام روايت كرده است كه چون ابن ملجم قصد قتل اميرالمؤمنين علیه‌السلام را كرد، ديگرى را با خود آورده بود، و ضربت آن ملعون ديگر به ديوار مسجد آمد. چون حضرت نزديك محراب آمد و مشغول نماز شد و به سجده رفت، ابن ملجم ضربتى بر سر آن حضرت زد، بر جاى آن ضربتى آمد كه عمرو بن عبد ود بر سر آن حضرت زده بود. چون صداى مردم بلند شد، حضرت امام حسن علیه‌السلام و امام حسين علیه‌السلام به مسجد دويدند ابن ملجم را گرفته در بند كردند، و پدر بزرگوار خود را برداشته به خانه بردند. پس لبابه به نزديك سر آن حضرت نشست و امّ كلثوم نزد پاى او نشست و صداى شيون از خانه آن حضرت بلند شد، پس آن حضرت ديده ‏هاى

مشهور ميان علماى شيعه آن است كه در شب جمعه نوزدهم ماه مبارك رمضان سال چهل هجری در وقت طلوع صبح، حضرت سيّد اوصياء اميرالمؤمنين على علیه‌السلام ضربت خورد به دست عبد الرّحمن بن ملجم مرادى و با معاونت وردان بن مجالد و شبيب بن بجره و اشعث بن قيس و قطامه دختر اخضر، عليهم جميعاً لعنة اللَّه و الملائكة و النّاس اجمعين  (شیخ مفید الارشاد ج۱ ص ۱۱، طبرسی اعلام الوری ص۲۲۷، محدث اربلی، کشف الغمه ج۱ ص ۴۲۸، شیخ کفعمی، المصباح ص ۵۱۳، رضی الدین حلّی، العدد القویه ص ۲۳۵ ، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۳۲۰، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۴۱۱)  و پس از دو روز یعنی در ۲۱ رمضان بر اثر همان شمشیر زهر آلود به شهادت رسیدند ( ( مرحوم کلینی، الکافی ج۱ ص ۴۵۲، شیخ مفید الارشاد ج۱ ص ۱۳،فتال نیشابوری، روضة الواعظین ج۱ ص ۱۳۲، محدث اربلی، کشف الغمه ج۱ ص ۴۳۵، شیخ طوسی، التهذیب ج۶ ص ۱۹، رضی الدین حلّی، العدد القویه ص ۲۳۵، طبرسی اعلام الوری ص۲۲۹ ، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۳۲۰، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۴۱۱ ) البته محدث اربلی در گزارش دومی شهادت را در ۲۳ رمضان هم ذکر کرده است. محدث اربلی، کشف الغمه ج ۱ص ۴۳۶، رضی الدین حلّی، العدد القویه ص ۲۳۵.

در سالروز ولادت امام مجتبی اختلافی در کتب تاریخی وجود ندارد و همه متفقا ولادت آن حضرت را در شب سه‏ شنبه نيمه ماه مبارك رمضان ذکر کرده‌اند. ( شیخ مفید الارشاد ج ۲ ص ۱،  طبرسی اعلام الوری ص ۲۹۸، فتال نیشابوری، روضة الواعظین  ج۱ ص ۱۵۳، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب ج۴ ص ۲۸، محدث اربلی کَشف الغُمّه ج ۲ ص ۷۹، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۴ص ۱۳۵، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۳۷۹، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۵۲۳) اما در مورد سال ولادت اختلاف بوده عده‌ای سال سوّم هجرت و بعضى سال دوّم را نقل کرده‌اند؛ اسم شريف آن حضرت حسن بود، و در تورات اسم آن حضرت شبّر است زيراكه شبّر در لغت عرب حسن است، و نام پسر بزرگ هارون نيز شبّر بود؛ كنيت آن حضرت، ابو محمّد است، بعضى أبو القاسم نيز گفته‌اند؛ القاب آن حضرت: سيّد و سبط و امين و حجّت و برّ و نقى و امير و زكى و مجتبى و زاهد وارد شده است.

نام او فاطمه بود که بعدها پس از ازدواج با حضرت علی علیه‌السلام با کنيه‏ "اُمُّ البنین" (مادر پسران) مشهور شد. پدر و مادرش از خاندان بني کلاب از اجداد بزرگ حضرت محمد صلی الله عليه وآله بودند و دارای خوبی ها و صفات خانوادگی مشترک بودند فاطمه دختری پاکدل و باتقوا بود. تقریباً حدود پانزده سال بعد از شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها امیر المومنینعلیه‌السلام به برادرش عقیل که آشنا به علم انساب بود فرمودند:  اُنْظُر لِی اِمرَأة وَلَدتُها الفحُولة مِنَ العَرَب لا تَزَوّجُُها فَتلد لِی غُلامَاً فارِسا؛ برای من همسری را انتخاب کن که از نسل دلیرمردان عرب باشد تا با او ازدواج کنم و او برایم فرزندی اسب سوار و شجاع به دنیا آورد و عقیل می گوید: تَزَوّجْ اُمُّ الْبَنیْنَ الکِلابِیة فَاِنَّهُ لَیْسَ فِی العَرَب اَشْجَعُ مِنْ آبائِها با فاطمه دختر حزام بن خالد بن ربيعة ار قبیله بنی کلاب ازدواج کن زیرا شجاع تر از پدران و اجداد وی در عرب نیست « ابن عنبه، عمدة الطالب فی انساب آل ابیطالب ص ۳۲۷، مرحوم مقرّم، قمر بنی هاشم، ص ۵۱.  لازم به ذکر است این مطلب اولین بار در قرن هشتم در کتاب عمدة الطلب ذکر شده و از نظر محتوا بعضا مورد نقد است»  و بدین طریق عقیل فاطمه دختر حِزام بن خالد از قبیله بنی کلاب را به همسری برادرش در آورد، که از این ازدواج چهار فرزند به نام های عباس علیه‌السلام عبداله، جعفر و عثمان متولد شدند که هر چهار فرزند رشیدش در کربلا به شهادت رسیدند.

شیخ مفید سال ولادت حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف را ۲۵۴ هجری ذکر کرده اما اکثر مورخین معتقدند حضرت حجت در سال ۲۵۵ دیده به جان گشود. مرحوم کلینی و شیخ طوسی نیز سال ولادت حضرت قائم را ۲۵۶ هجری می‌داند. همچنین شیخ صدوق در کمال الدین در سه گزارش مجزا از هر سه سال ذکر شده به عنوان سال ولادت حضرت یاد می‌کند. شیخ مفید، مسار الشیعه ص ۶۱ کلینی، الکافی ج ۱ ص ۵۱۴، الغیبة الطوسی ص ۲۳۱، شیخ صدوق، کمال الدین ج ۲  صص ۴۷۴ و۴۳۰ و ۴۳۲  محدث اربلی هم در نقلی منفرد سال ولادت را ۲۵۸ اعلام می‌کند. اما در مورد روز و ماه نیز در کتب تاریخی اختلافاتی وجود دارد و ۴ گزارش مختلف ( دو گزارش در ماه رمضان و دو گزارش برای ماه شعبان ) ذکر شده که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم.

الف ) شیخ صدوق می‌نویسد به روایتی ولادت حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف در شب جمعه اول ماه رمضان ۲۵۴ هجری بوده است. شیخ صدوق، کمال الدین ج ۲  ص ۴۷۴ ،  علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۵۱ ص ۱۶ علامه مجلسی مراة العقول ج ۶ ص ۱۷۱ ب ) محدث اربلی نیز در نقلی منفرد ولادت صاحب الامر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف را در ۲۳ رمضان سال ۲۵۸ هجری و در شهر سامرا اعلام می‌کند. محدث اربلی، کشف الغمه ج ۲ ص ۴۳۷، ، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۹۹۹،

اکثر کتب معتبر تاریخی در خصوص زندگی حضرت علی اکبرعلیه‌السلام سکوت کرده و مطلبی ننوشته اند و فقط کسانی نظیر ابن سعد ) ( الطبقات الكبری ج ۵، ص ۱۶۳) طبری تاریخ طبری ج ۱۱ ص ۲۵۰ وشیخ عباس قمی (نفس المهموم ص ۳۹۴ ) بخشی ازکتب خود را به نقل زندگی نامه حضرت علی اکبر علیه‌السلام اختصاص داده اند که این کتب نیز به تاریخ ولادت حضرت علی اکبرعليه السّلام اشاره ای نکرده اند. شیخ مفید سن او را کوچکتر از امام سجاد علیه‌السلام می‌داند و ضمن خطاب کردن او با نام علی اصغر سن ایشان را ۱۹ سال ذکر می‌کند ( الارشاد، ص ۴۵۸) اما به نظر می‌رسد با توجه به حدیثی که ابن سعد از امام سجاد علیه‌السلام نقل می‌کند و حضرت علی اکبر را برادر بزرگتر خود معرفی می‌کند ( الطبقات الكبری ج ۵، ص ۲۱۱) و ابوالفرج هم سال ولادت او را در اواخر

همانگونه بسیاری از بزگان همچون شیخ صدوق، ابن شهرآشوب؛ سلیم بن قیس؛ علامه مجلسی، شیخ عباس قمی، علامه بیرجندی و ... ) کتاب سلیم بن قیس ج ۲ ص ۸۷۰، علل الشرایع ج ۱ ص ۱۸۸،  مناقب آل ابیطالب ج ۳ ص ۳۶۲، مستدرک الوسائل ج ۲ ص ۳۶۰، بحار الأنوار ج ۴۳ ص ۱۹۲، کبریت احمر۳۷۵، منتهی الآمال ۲۲۷ و  ... ) نوشته اند حضرت زهرا سلام الله علیها وصیت کرد که پس از من با امامه دختر خواهرم ازدواج نما لذا ​امیرالمؤمنین علیه‌السلام  طبق وصیت حضرت زهرا سلام الله علیها ابتدا با امامه ازدواج کرد سپس با اسماء بنت عمیس، پس از آن با لیلی التمیمیه و در آخر سر با فاطمه کلابیه ( اُمُّ البنین) ازدواج نمود، لذا ازدواج امیرالمؤمنین علیه‌السلام با اُمُّ البنین حدوداً ۱۵ سال بعد از شهادت حضرت زهراست یعنی در سال ۲۵ هجری و در سال ۲۶ هجری اولین فرزند از این ازدواج یعنی وجود نازنین قمر منیر بنی هاشم حضرت عباس علیه‌السلام متولد شد که در آن زمان امام مجتبی علیه‌السلام ۲۴ و سیدالشهدا علیه‌السلام ۲۳ سال داشته اند، یعنی آنکه ازدواج کرده و در خانه خود بوده اند، لذا اختلاف سن حضرت عباس علیه‌السلام با سیدالشهدا  هم حداقل ۲۳ سال است

ولادت با سعادت سید الساجدین علیه‌السلام طبق نظر اکثر مورخین در سال ۳۸ هجری بوده است اما در کتب اعلام الوری، مناقب ابن شهر آشوب و تذکرة الخواص علاوه بر سال ۳۸ هجری سال ۳۷ هم ذکر شده و در کتب اقبال الاعمال و عددالقویه در روایت سومی سال ۳۶ هجری نیز ذکر شده است. « اقبال الاعمال ص ۶۲۱ العدد القويّه ۵۵.» اما در مورد روز ولادت حضرت در کتب تاریخی ۴ تاریخ متفاوت وجود دارد که دو مورد آن در ماه شعبان یک مورد در جمادی الاول و یک مورد هم در جمادی الآخر است. الف) بنا بر قول مشهور ولادت سید الساجدین علیه‌السلام در روز پنجشنبه پنجم ماه شعبان سال ۳۸ هجری بوده است. ( محدث اربلی، کشف الغمه ج ۲ ص ۷۳، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۶ ص ۷، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۸۳۱، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۱۰۹۱ و فیض العلام فی عمل الشهور و وقایع الأیام ص ۴۳۶؛ ) ب) اما طبرسی و فتال نیشابوری ولادت را در روز نهم شعبان سال ۳۸ ذکر کرده‌اند. (علامه طبرسی، اعلام الوری ج۱ ص ۴۸۰، فتال نیشابوری، روضة الواعظین ج ۱ص ۲۰۱، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب ج۴ ص ۱۷۵، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۶   ص ۱۳ ، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۸۳۱،)

شفاعت فطرس در ولادت حضرت: ابن بابويه و ابن قولويه به سندهاى معتبر بسيار ازامام صادقعلیه‌السلام نقل كرده‏ اند: چون امام حسين علیه‌السلام متولّد شد، خداوند به جبرئيل فرمان داد كه با هزار ملك نازل شود براى تهنيت گويی به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم چون جبرئيل نازل شد به ملكى برخورد کرد در جزيره‏ اى از جزيره‏ هاى دريا كه او را فطرس می‌گفتند و از حاملان عرش الهى بود، خداوند عالميان او را امرى كرد و آن را دير انجام داد، پس خدا او را غضب كرده بالش را شكست و او را در آن جزيره انداخت، هفتصد سال در آن جزيره عبادت حق تعالى كرد تا روزى كه امام حسين علیه‌السلام متولّد شد.( به روايتى ديگر: حق تعالى او را مخيّر گردانيد ميان عذاب دنيا و آخرت، او عذاب