بصیرت مداحی

 خواندن از ابتدای همزه ی وصل:

در بخش حروف ناخوانا با همزه ی وصل آشنا شدیم و دانستیم  زمانی که در میان ۲ کلمه قرار گیرد خوانده نمی‌شود و فقط  کلمه ی اول و دوم را به هم وصل می‌کند. مانند: وَالمِیزَان.

در این بخش می‌آموزیم اگر از ابتدای همزه ی وصل تلاوت آغاز شود، همزه ی وصل با چه حرکتی  خوانده می‌شود.

۱- در کلماتی که همزه ی وصل ( ا ) همراه ( ل) می‌باشد در صورت خواندن از ابتدای آن کلمه، ( ا ) با حرکت فتحه (ــَــ ) خوانده می‌شود مانند: الحَمدُلِلَه که خوانده می‌شود اَلحَمدُلِلَه

تمرین اول: کلمات زیر را از ابتدای همزه ی وصل بخوانید

۲- همزه ی وصلی که بر سر اسم آمده است در صورت خواندن از ابتدای همزه ی وصل با کسره خوانده می‌شود. مانند: اسمُ که خوانده می‌شود اِسمُ

 اسمها شامل ( اسم، ابن، ابنَتَ، امرَأَ، امرَأَتِی، اثنَا ) می‌باشد.

تمرین دوم : کلمات زیر را از ابتدای همزه ی وصل و با توجه به اسم بودن آنها بخوانید

ابْنَهَا ـ  اثنَی عَشَرَ ـ اسْمُهُ ـ  امْرِئٍ ـ  اثْنَانِ ـ  اثْنَتَی ـ  ابْنَتَ ـ  امْرَأَتُ العَزِیزِ ـ  امْرَتِی

۳- هرکاه بخواهیم تلاوت را از همزه ی وصل شروع کنیم که ( ا )همراه ( ل ) نیامده باشد و جز هیچ کدام از اسم های بالا هم نباشد، فعل یا مصدر است. برای تشخیص حرکت( ا )، اولین حرف متحرک (صدادار) بعد از همزه ی وصل را مشاهده می‌کنیم اگر فتحه یا کسره بود همزه ی وصل

با حرکت کسره و اگر ضمه بود همزه ی وصل با حرکت ضمه خوانده می‌شود. مانند: استَکبِر که خوانده می‌شود اِستَکبِر، ا کتُب که خوانده می‌شود ا ُکتُب

تمرین سوم : کلمات زیر را با دقت بخوانید:

تمرین چهارم: عبارتهای زیر را تلاوت کنید.

وقف :

همه می‌دانیم كه هر انسانى در هنگام صحبت كردن و یا خواندن عباراتى ناچار است براى نفس تازه كردن، كلام خود را قطع و پس از تازه كردن نفس به صحبت یا خواندن خود ادامه دهد.این ایستادن و نفس تازه كردن را (وقف ) می‌گویند. بـراى اینكه جمله ما ناقص نباشد باید جاى مناسبى براى وقف كردن انتخاب كنیم. اگر جاى مناسبى براى وقف كردن انتخاب نكنیم بعضى وقت ها معناى جمله عوض می‌شود. براى اینكه خوب روشن شود كه چگونه وقف بیجا معناى كلمه را عوض می‌كند، به این جمله توجه كنید. (بخشش لازم نیست اعدامش كنید) اگر بـعد از كلمه (بخشش ) وقف كنیم معناى جمله چه می‌شود؟ بله معناى آن این می‌شود كه او را رها كنید برود. حال اگر بعد از كلمه (نیست ) وقف كنیم معناى آن چه می‌شود؟ بله معناى آن می‌شود كه او را بكشید.

در خوانـدن قرآن نـیز باید جایى وقف كنیم كه معناى جمله تمام باشد؛ ولى از كجا بفهمیم كه جمله تمام شده است ؟

براى ما كه عربى نمی‌دانیم، علامت هایى گذاشته اند تا بفهمیم كجا می‌شود وقف كرد؛ ولى قبل از آشنایى با آن علامتها لازم است با شیوه هاى وقف كردن بر آخر كلمه ها آشنا شویم :

۱ـ وقف بدون تغییر: اگـر حـرف آخر كلمه داراى علامت سكون (ـْ) یا صداى كشیده (ا ، اى ، وُ) باشد هیچ تغییرى در آن داده نمی‌شود و به همان صورت خوانده می‌شود. مانند:

قـُمْ فـَاَنـْذِرْ ـ وَ رَبَّكَ فـَكـَبِّرْ ـ وَالضُّحـى ـ فَانْطَلَقا ـ وَادْخُلى جَنَّتى ـ اَفَعَصَیْتَ اَمْرى ـ وَ لا تُسْرِفُوا ـ اَلاّ تُقاتِلُوا

۲ـ وقف ابدال
۱ـ  اگر حرف آخر كلمه تاء گرد (‍ة ـ ة ) باشـد هنگام وقف بـه هاء ساكن (‍ه ـ ه ) تبدیل می‌شود.

۲ ـ  اگر حرف آخر كلمه داراى تنوین فتحه (ـًـ) باشد تبدیل به صداى (ا) می‌شود، مانند:

۳- وقف اسکان: اگر حرف آخر كلمـه داراى صداى كوتـاه (ـَ ـِ ـُ) و یـا تـنوین ( ـٍ ـٌ) باشد، هنگام وقف با علامت سكون خوانده می‌شود. مانند:

آشنایی با علائم وقف

در درس قبل توضیح دادیم كه وقتى می‌توانیم وقف كنیم كه معناى جمله تمام باشد و چون ما معناى عربى را نمی‌دانیم با قرار دادن علامت هایى ما را راهنمایى كرده اند. در این درس با این علامتها آشنا می‌شویم .

(م ) نشانه وقف لازم : با دیدن این علامت باید حتما وقف كنیم .

(لا) نشانه وقف ممنوع : با دیدن این علامت اصلا نباید وقف كنیم .

(قلی) یا(ط) نشانه وقف مطلق: با دیدن این علامت می‌توانیم وقف كنیم و وقف آن خوب است (وصل آن هم اشکالی ندارد)

(ج ) نشانه وقف جایز: با دیدن این علامت اگر خواستیم می‌توانیم وقف كنیم و اگر نخواستیم وقف نمی‌كنیم .

(صلی) یا (ز) نشانه وقف مجوَّز: با دیدن این علامت اگر وقف نكنیم بهتر است .(وقف آن هم اشکالی ندارد)

(ص ) نشانه وقف مرخَّص : با دیدن این علامت اگر نَفَسمان نرسید می‌توانیم وقف كنیم .

(   ) نشانه وقف معانقه: با دیدن این علامت فقط میتوانیم برروی یکی از آنهاوقف کنیم ( وصل آن هم اشکالی ندارد)

 التقاء ساکنین:

در درسهای گذشته آموختیم که حرف ساکن و بدون حرکت با کمک حرف حرکت دار قبل از خود خوانده می‌شود. اما گاهی دو حرفساکن کنار هم قرار می‌گیرند که خواندن حرف ساکن دوم غیر ممکن می‌شود. در این حالت حرف ساکن اول را (کسره) می‌دهیم تا خواندن سهل وآسان شود.

نکته: در بعضى از آیات قرآن زیر حرف تنوین دار نونى با علامت كسره (نِ) قرار داده اند که نشانگر قاعده ی التقا ساکنین است.

 پس هرگاه آخر كلمه اى تنوین باشد و بعد از تنوین حرفى با علامت سكون یا تشدید قرار گیرد، دو حرف ساكن در خواندن نزد هم واقع می‌شوند. مانند: فِسْقٌ الْیَوْمَ كه می‌شود فِسْقُ نْ الْیَوْمَ در اینجا براى اینكه حرف ساكن بعد از تنوین خوانده شود، نون تنوین را با صداى كسره (ـِ) می‌خوانیم به این نحو : فِسْقُ نِ الْیَوْمَ

 تمرین:  كلمات زیرا را باتوجه به قاعده ای که آموختید بخوانید: