بصیرت مداحی

بی شک یکی از بهترین داروهای عالم که به هر درد بی درمان شفاست تربت پاک و مقدس سیدالشهدا علیه‌السلام است که این موضوع در احادیث وارده از ائمه در منابع تاریخی معتبر ذکر شده است. اما استفاده از این تربت مقدس دارای احکام و آدابی است که لازم است رعایت شود تا موثر واقع شود. ما در ابتدای بحث به عنوان مقدمه به چهار حدیث در این خصوص اهمیت و شفای تربت سیدالشهدا علیه‌السلام اشاره می‌کنیم:

۱ـ قَالَ الصَّادق علیه‌السلام: حَنِّكُوا أَوْلَادَكُمْ بِتُرْبَةِ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام فَإِنَّهَا أَمَان‏؛ امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: کام کودکانتان را با تربت حسین علیه‌السلام بردارید، چرا که خاک کربلا فرزندانتان را بیمه می‌کند. کامل الزیارات ص ۲۷۸، مصباح المتهجد ج۲ ص ۷۳۲، الدعوات ص ۱۸۵، بحارالانوار ج ۹۸ص ۱۲۴،

دل را ز حساب و واهمه بیـمـه کنید            با مهــر علی و فــاطـمـه بیمه کـنـید

شیــریــنی کــام کــودکــان خـود را            با تــربت کــربــلا همه بیــمــه کنید

۲ـ قَالَ‏ رَسُولُ‌اللَّه‏ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم: الا وَ إِنَّ الْإِجَابَةَ تَحْتَ قُبَّتِهِ وَالشِّفَاءَ فِي تُرْبَتِهِ وَ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِه‏؛ پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم: بدانید که اجابت دعا، در زیر گنبد حرم او و شفاء در تربت او و امامان از فرزندان او هستند. بحارالانوار ج ۳۶ص ۲۸۶، کفایة الأثر ص ۱۷، وسائل الشیعه ج ۱۴ص ۴۵۲،

این خاک عجب شفا و حــرمت دارد            عطــر نــفـس حسیــن و جـنّـت دارد

آمیـن فــرشتگــان طنین انــداز است             اینجــا که دعــا رنــگ اجــابت دارد

۳ـ قَالَ الصَّادق علیه‌السلام: فِي طِينِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام لشِّفَاءُ مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ هُوَ الدَّوَاءُ الْأَكْبَر، امام صادق علیه‌السلام فرمودند: شفای هر درد در تربت قبر حسین علیه‌السلام است وهمان بزرگترین داروست.کامل الزیارات ص ۲۷۵، مصباح المتهجد ج۲ ص ۷۳۲، وسائل الشیعه ج ۱۴ص ۵۲۴، بحارالانوار ج ۹۸ص ۱۲۴، الوافی ج ۱۴ص ۱۵۲۸،

ماعـشق ز کــربــلای تو یــافـتــه ایم            قدر و شــرف از ولای تو یــافـته ایم

عمــریست که ما شفــای درد خودرا            از تــربت با صفــای تو یــافتــه ایــم

۴ـ قَالَ الصَّادق علیه‌السلام: السُّجُودُ عَلَى تُرْبَةِ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام يَخْرِقُ الْحُجُبَ السَّبْعَ؛ امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: سجده بر تـربت حسین علیه‌السلام حجاب های هفتگانه را پاره می‌کند.. مصباح المتهجد ج۲ ص ۷۳۴، الدعوات ص ۱۸۸، بحارالانوار ج ۹۸ص ۱۳۵، وسائل الشیعه ج ۵ ص ۳۶۶

ای با خبـر از سینۀ صد چاک حسین            صد راز خــدا نهاده در خـاک حسین

برداشته می شود ز تو هفت حجــاب            چون سجده کنی به تربت پاک حسین

با عنایت به احادیث وارده که چهار نمونه آن در بالا ذکر شد معلوم شد که تربت سیدالشهدا علیه‌السلام دوای هر دردی است! حال این سوال مطرح است که تا چه محدوه ای از زمین کربلا تربت سیدالشهدا علیه‌السلام محسوب شود؟ متاسفانه در این خصوص ما حدیثی نیافتیم اما نظر مراجع عظام در این خصوص می‌تواند راه گشای این مشکل و پاسخی به سوال ما باشد که در زیر به آنها اشاره می‌گردد.

محدوده تربت سید‌الشهدا علیه‌السلام

محدوده تربتی که خوردن آن به قصد شفا یافتن مستحب است، از مرقد شریف حضرت سید الشهدا علیه‌السلام چقدر است و آیا خوردن مهرهای کربلا نیز همان حکم را دارد؟

آیت الله خامنه ای: قدر متقن، قبر شریف و ملحقات عرفی آن است و مهر اگر از آن دو محل تهیه شده باشد، همان حکم را دارد.
آیت الله سیستانی: به احتیاط واجب از قبر شریف و ملحقات آن نباید تجاوز کند. اگر غیر از محل نامبرده مانند اطراف قبر استفاده کنند، باید با آب مخلوط شود که صدق خوردن خاک نکند.
آیت الله مکارم: الف) نقاط نزدیکی که دسترسی به آن در شرایط فعلی ممکن است، خواه چند صد متر باشد، یک کیلومتر یا بیشتر. ب) آری، همان حکم را دارد؛ مقدار کمی را در آب حل کند و بخورد.
آیت الله صافی: استحباب آن بعید نیست؛ ولی احتیاط این است که به قصد رجا و تبرک کمی از مهر را در مقداری آب حل کنند به طوری که در آب مستهلک شود و آن را بیاشامند.
آیت الله تبریزی: خوردن آن به عنوان خاک قبر امام حسین علیه‌السلام یا مهر کربلا که در دسترس است، چنانچه با آب مخلوط شود به طوری که مستهلک گردد، به قصد شفا یافتن مانعی ندارد.
آیت الله فاضل: هر چه عرفاً تربت کربلا محسوب شود (که در روایات محدوده آن مشخص شده) و مهرهای ساخته شده از آن محل نیز همن حکم را دارد.
آیت الله بهجت: احوط اقتصار بر مأخوذ از قبر و اطراف مجاور قبر مطهر است و در زائد بر آن در آب مستهلک شود.

مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج ۴، ص ۲۰۵ برگرفته از کتاب «واجب است بدانیم1»، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ص ۱۳۴-۱۳۳

.

آداب تربت سیدالشهدا علیه‌السلام

یکی از مهمترین مباحث در بحث تربت سیدالشهدا علیه‌السلام بجا آوردن آداب و ادعیه وارده از ائمه علیه‌السلام در این خصوص است که شاید بدون رعایت آن نتیجه مطلوب و شفای مورد نظر حاصل نشود لذا لازم است حتماً در هنگام استفاده از تربت سیدالشهدا علیه‌السلام به این دستورات و ادعیه وارده توجه داشته و بدان عمل نمود؛ که در زیر به آنها می‌پردازیم

در حدیثی از امام صادق علیه‌السلام نقل است که فرمودند: الْخَتْمُ عَلَى طِينِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام أَنْ يُقْرَأَ عَلَيْهِ- إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْر وقت استفاده از تربت سیدالشهداء علیه‌السلام سوره انا انزلناه را بخوانید. کامل الزیارات ص ۲۸۲، الکافی ج ۴ ص ۵۸۹، الوافی ج ۱۴ ص ۱۵۲۷، وسائل الشیعه ج ۱۴ ص ۵۲۲، بحارالانوار ج ۹۸ ص ۱۲۸،

اما سیدبن طاووس در مصباح الزائر روایت مفصل تری را نقل می‌­کند بدین صورت که تربت را می‌گیرید دو رکعت نماز با این کیفیت می‌ خوانید که در رکعت اول سوره مبارکه حمد و یازده مرتبه سوره مبارکه کافرون يَقْرَأُ فِي الْأُولَى الْحَمْدَ وَ إِحْدَى عَشْرَةَ مَرَّةً قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ و در رکعت دوم سوره مبارکه حمد و یازده مرتبه سوره مبارکه قدر و سپس قنوت می‌کنید وَ فِي الثَّانِيَةِ الْحَمْدَ وَ إِحْدَى عَشْرَةَ مَرَّةً الْقَدْرَ وَ يَقْنُتُ فَيَقُولُ و در قنوت این دعا را بخواند: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ عُبُودِيَّةً وَ رِقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حَقّاً حَقّاً لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ هَزَمَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ سُبْحَانَ اللَّهِ مَلِكِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ‏ وَ الْأَرَضِينَ‏ السَّبْعِ‏ وَ مَا بَيْنَهُنَ‏ وَ مَا فِيهِنَ‏ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‏ وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‏

سپس به رکوع می‌روید و  سجده و نماز را تمام، دو رکعت دیگر نماز می‌خوانید وَ يَرْكَعُ وَ يَسْجُدُ وَ يُصَلِّي الرَّكْعَتَيْنِ الْأُخْرَيَيْنِ يَقْرَأُ و در رکعت اول سوره مبارکه حمد و یازده مرتبه سوره مبارکه اخلاص فِي الْأُولَى الْحَمْدَ وَ إِحْدَى عَشْرَةَ مَرَّةً الْإِخْلَاص‏ و در رکعت دوم سوره حمد و یازده مرتبه سوره مبارکه نصر وَ فِي الثَّانِيَةِ الْحَمْدَ وَ إِحْدَى عَشْرَةَ مَرَّةً إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ و قنوت انجام می‌دهید و در قنوت همان دعاء قنوت نماز اول را می‌خوانید. وَ يَقْنُتُ كَمَا قَنَتَ فِي الْأُولَيَيْنِ سپس به رکوع و سجده و نماز را به پایان می‌رسانید. ثُمَّ يَرْكَعُ وَ يَسْجُدُ وَ يَفْعَلُ كَمَا تَقَدَّمَ فِي الرِّوَايَةِ الْأُولَى‏. مصباح الزائر  ص ۱۳۷، بحارالانوار ج ۹۸ ص ۱۳۸،

مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان از شیخ طوسی و دیگران نقل می‌کند روایت شده که هر گاه یکی از شما خواهد که بردارد تربت سیدالشهدا علیه‌السلام را به اطراف انگشتان بردارد و قدر آن مثل نخود است پس ببوسد آن را و بر هر دو دیده گذارد و بر سایر بدن بمالد و بگوید: اللَّهُمَ‏ بِحَقِ‏ هَذِهِ‏ التُّرْبَةِ، وَ بِحَقِ‏ مَنْ‏ حَلَ‏ بِهَا وَ ثَوَى‏ فِيهَا، وَ بِحَقِّ أَبِيهِ وَ أُمِّهِ وَ أَخِيهِ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ، وَ بِحَقِّ الْمَلَائِكَةِ الْحَافِّينَ بِهِ إِلَّا جَعَلْتَهَا شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ، وَ بَرْءاً مِنْ كُلِّ مَرَضٍ، وَ نَجَاةً مِنْ كُلِّ آفَةٍ، وَ حِرْزاً مِمَّا أَخَافُ وَ أَحْذَر  امالی طوسی ص ۳۱۹، وسائل الشیعه ج ۱۴ ص ۵۲۳، بحارالانوار ج ۹۸ ص ۱۱۹، زاد المعاد ص ۵۰۶

ترجمه: خدایا به حق این تربت شریف و به حق هر که در آن وارد شده است و اقامت گزیده در آن و به حق جد و پدرش و مادرش و برادرش و امامان از نسلش و به حق فرشتگانی که در طواف او حلقه زده اند که قرار دهی آن را درمان هر دردی و بهبودی از هر بیماری و نجات از هر آفت و نگهداری از هر چه بیم دارم و می‌هراسم، سپس آن را استعمال نماید.

و قال الروای لهذا الحدیث: فانا استعملها من دهری الاطول کما قال و وصف ابو عبدالله علیه‌السلام فما رأیت بحمدالله مکروها: راوی می‌ گوید چنین عمل کردم و هیچ مکروهی ندیدم.

و نیز از امام صادق علیه‌السلام روایت شده است که هر گاه تربت را بخوری یا به کسی بخورانی بگو: بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَ‏ اجْعَلْهُ‏ رِزْقاً وَاسِعاً وَ عِلْماً نَافِعاً وَ شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ رَبَّ التُّرْبَةِ الْمُبَارَكَةِ وَ رَبَّ الْوَصِيِّ الَّذِي وَارَتْهُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ هَذَا الطِّينَ شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ كُلِّ خَوْفٍ. کامل الزیارات ص ۲۸۴، مصباح المتهجد ج ۲ ص ۷۳۳، الدعوات ص ۱۸۷، بحارالانوار ج ۹۸ ص ۱۳۴،

و در حدیث معتبر نقل شده است هنگامی که امام صادق علیه‌السلام به عراق مشرف شدند گروهی نزد آن حضرت آمدند و عرض کردند شنیده ایم که تربت امام حسین علیه‌السلام موجب شفای هر درد است آیا باعث ایمنی از هر خوف هست فرمودند بلی هر گاه کسی بخواهد که او را ایمنی از هر بیم باشد باید تسبیحی که از تربت آن حضرت ساخته است در دست بگیرد و سه مرتبه این دعا را بخواند: اللَّهُمَ‏ مُعْتَصِماً بِذِمَامِكَ‏ الْمَنِيعِ الَّذِي لَا يُطَاوَلُ وَ لَا يُحَاوَلُ مِنْ كُلِّ غَاشِمٍ وَ طَارِقٍ مِنْ سَائِرِ مَا خَلَقْتَ وَ مَنْ خَلَقْتَ مِنْ خَلْقِكَ الصَّامِتِ وَ النَّاطِقِ فِي جُنَّةٍ مِنْ كُلِّ مَخُوفٍ بِلِبَاسٍ سَابِغَةٍ وَلَاءِ أَهْلِ بَيْتِ نَبِيِّكَ مُحْتَجِباً مِنْ كُلِّ قَاصِدٍ لِي إِلَى أَذِيَّةٍ بِجِدَارٍ حَصِينٍ الْإِخْلَاصِ فِي الِاعْتِرَافِ بِحَقِّهِمْ وَ التَّمَسُّكِ بِحَبْلِهِمْ مُوقِناً أَنَّ الْحَقَّ لَهُمْ وَ مَعَهُمْ وَ فِيهِمْ وَ بِهِمْ أُوَالِي مَنْ وَالَوْا وَ أُجَانِبُ مَنْ جَانَبُوا فَأَعِذْنِي اللَّهُمَّ بِهِمْ مِنْ شَرِّ كُلِّ مَا أَتَّقِيهِ يَا عَظِيمُ حَجَزْتُ الْأَعَادِيَ عَنِّي بِبَدِيعِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّا جَعَلْنا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لا يُبْصِرُونَ‏. امالی طوسی ص ۲۷۸، مصباح المتهجد ج ۱ ص ۲۱۲، بحارالانوار ج ۸۳ ص ۱۴۸، بشارة المصطفی ص ۱۳۰

ترجمه: خدایا صبح کردم در حالی که چنگ زده ام به عهد و پیمان با تو در پناه تو بلند است که دست اندازی به آن نشود و کسی آهنگ آن نکند از بدی هر ستمکار و از شرّ آنچه آفریدی از آفریدگان خودت از بی زبان و زبان و ناطق و غیر ناطق و از هر چه بیمناک است. خود را می‌ پوشانم زیر سپر و جوشن و زره محکم و متین و آن دوستی خاندان پیامبرت حضرت محمد در پس پرده از هر که آهنگ آزارم کند در پناه دیوار و حصار محکم اخلاص و در اعتراف به حق آنان و تمسک جستن به رشته محکم ایشان در حالی که یقین دارم به اینکه حق برای آنان است و با آنهاست و از آنهاست. و بین آنهاست و به وسیله آنهاست و دوست دارم هر که را دوست دارند و دشمن دارم هر که را دشمن دارند و دورم از هر که دورند درود فرست بر محمد و آل محمد و پناه ده مرا ای خدا به وسیله ایشان از شر هر آنچه از آن پرهیز دارم تا دور سازم دشمنان را از خودم به وسیله پدیدآورنده آسمان ها و زمین براستی ما قرار دادیم از جلوی روی آنها سدی و از پشت آنها سدی و پرده بر دیدگان آنها کشیدیم که نتوانند دید.

سپس تسبیح را ببوسد و بر هر دو چشم بمالد و بگوید: اللَّهُمَ اِنّی اَسْئَلُک بِحَقِّ هذِهِ التُّرَبة المُبارَکة و بِحَقِّ صاحِبها و بِحَقّ جَدِّه و بَحقّ اَبیهِ وَ بَحِّق اُمّهِ و بِحَقّ اَخیهِ و بَحقِّ وُلْدِهِ الطاهِرینَ اجْعَلْها شِفاءِ مِنْ کلِّ دآءِ وَ اَماناً مِنْ کلِّ خَوْفٍ وَ حِفْظاً مِنْ سُوءٍ

ترجمه: خدایا از تو می‌خواهم به حق صاحب این تربت و به حق جدش و پدرش و مادرش و برادرش و امامان از نسل او این تربت را برای من شفا از هر دردی قرار بده و امان از هر ترسی. سپس تسبیح را بر صورت خود بگذارد پس اگر در صبح چنین کند در امان خدا باشد تا شب و اگر در شب چنین کند در امان خدا باشد تا صبح.

و در روایت دیگر از حضرت صادق علیه‌السلام و دعائی دیگراست که فرمودند الْخَتْمُ عَلَى طِينِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام أَنْ يُقْرَأَ عَلَيْهِ- إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْر موقعی که تربت سیدالشهدا علیه‌السلامرا گرفتی ابتدا سور] قدر را بخوان اِذا اَخَذَتِ الطینْ فَقُل: وقتی تربت را گرفتی بخوان بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ بِحَقِ‏ هَذِهِ‏ التُّرْبَةِ الطَّاهِرَةِ وَ بِحَقِّ الْبُقْعَةِ الطَّيِّبَةِ وَ بِحَقِّ الْوَصِيِّ الَّذِي تُوَارِيهِ وَ بِحَقِّ جَدِّهِ وَ أَبِيهِ وَ أُمِّهِ وَ أَخِيهِ وَ الْمَلَائِكَةِ الَّذِينَ يَحُفُّونَ بِهِ وَ الْمَلَائِكَةِ الْعُكُوفِ عَلَى قَبْرِ وَلِيِّكَ يَنْتَظِرُونَ نَصْرَهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ اجْعَلْ لِي فِيهِ شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ كُلِّ خَوْفٍ وَ عِزّاً مِنْ كُلِّ ذُلٍّ وَ أَوْسِعْ بِهِ عَلَيَّ فِي رِزْقِي وَ أَصِحَّ بِهِ جِسْمِي. کامل الزیارات ص ۲۸۲، الکافی ج ۴ ص ۵۸۹، الوافی ج ۱۴ ص ۱۵۲۷، وسائل الشیعه ج ۱۴ ص ۵۲۲، بحارالانوار ج ۹۸ ص ۱۲۸،

ترجمه: بسم اللّه خدایا به حق این تربت پاک و طیب و به حق این وصی که مخفی است در اینجا و به حق جدّش و برادرش و پدرش و مادرش و به حق ملائکه ای که به دور او می‌گردند و اطراف قبر او حلقه می‌زنند و منتظر نصرت آن امام بزرگوارند قرار بده برای من در این خاک شفاء را از تمام دردهایم و امان قرار بده برای من از هر خوفی و رزق مرا وسعت ده به واسطه آن و جسمم را سالم نگه دار.

قَالَ الصادق علیه‌السلام: مَنْ أَكَلَ مِنْ طِينِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام غَيْرَ مُسْتَشْفٍ بِهِ فَكَأَنَّمَا أَكَلَ مِنْ لُحُومِنَا فَإِذَا احْتَاجَ أَحَدُكُمْ لِلْأَكْلِ مِنْهُ لِيَسْتَشْفِي‏ از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است که می‌فرمایند وقتی انسان احتیاج پیدا کرد به خوردن از تربت امام حسین علیه‌السلام برای استشفاء این دعا را بخواند: بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ التُّرْبَةِ الْمُبَارَكَةِ الطَّاهِرَةِ وَ رَبَّ النُّورِ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ وَ رَبَّ الْجَسَدِ الَّذِي سَكَنَ فِيهِ وَ رَبَ‏ الْمَلَائِكَةِ الْمُوَكَّلِينَ‏ بِهِ‏ اجْعَلْهُ لِي شِفَاءً مِنْ دَاءِ كَذَا وَ كَذَا

وَ اجْرَعْ مِنَ الْمَاءِ جُرْعَةً خَلْفَهُ وَ قُلِ سپس مقداری از تربت در اب حل کنید و بگوئید اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ رِزْقاً وَاسِعاً وَ عِلْماً نَافِعاً وَ شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَدْفَعُ عَنْكَ بِهَا كُلَّ مَا تَجِدُ مِنَ السُّقْمِ وَ الْهَمِّ وَ الْغَمِّ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى. المصباح  کفعمی ص ۵۰۸، مصباح المتهجد ج ۲ ص ۷۳۳، الدعوات ص ۱۸۷، بحارالانوار ج ۹۸ ص ۱۳۵

إِذَا تَنَاوَلَ أَحَدُكُمْ مِنْ طِينِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ فَلْيَقُلْ امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند وقتی از تربت امام حسین علیه‌السلام می‌خوری بگو اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِ‏ الْمَلَكِ‏ الَّذِي‏ تَنَاوَلَ‏ وَ الرَّسُولِ‏ الَّذِي‏ نَزَلَ‏ وَ الْوَصِيِّ الَّذِي ضُمِّنَ فِيهِ أَنْ تَجْعَلَهُ شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ يُسَمِّي ذَلِكَ الدَّاءَ. مصباح المتهجد ج ۲ ص ۷۳۴، روضة المتقین ج ۵ ص ۳۷۵، بحارالانوار ج ۹۸ ص ۱۲۷

ترجمه: خدایا از تو می‌خواهم به حق ملکی که این تربت را برای رسولت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آورد. و به حق خود رسولت و به حق امام حسین علیه‌السلام که شفا را در تربت او قرار دادی آنکه قرار دهی این تربت را شفاء از جمیع دردهایم و سپس نام دردت را ببر.

احکام وارده در خصوص نحوه خوردن تربت سیدالشهدا علیه‌السلام

تربت حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام خواص خاصی دارد و به همین منظور احکامی بر آن مترتب می‌باشد.

۱- مستحب است کام نوزاد را با آب فرات و تربت سیدالشهداء علیه‌السلام بردارند. تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۳۱۰، م ۲٫

۲- براى سجده بهتر از هر چیز، تربت حضرت سید الشهداء علیه‌السلام مى باشد. تحریر الوسیله، ج ۲، م ۱۰۸۳٫

۳- خوردن کمى از تربت حضرت سیّد الشهداء علیه‌السلام به مقدار نخود متوسط (مکارم: کمتر از یک نخود) براى شفا اشکال ندارد. و اگر آن را از خود قبر مقدس یا اطراف آن برندارند هر چند تربت امام حسین علیه‌السلام بر آن صدق کند به احتیاط واجب (امام: به احتیاط مستحب) باید در مقداری از آب و مانند آن حل نمایند که مستهلک شود و بعداً آن آب را بیاشامند، (مکارم: پایان مساله) و همچنین است بنابر احتیاط واجب، در موردی که اطمینان نباشد که تربت از قبر مقدس آن حضرت است و دو عادل نیز بر آن شهادت ندهد. تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۱۶۴، م ۷ و ۱۳-۹؛ احکام ویژه (مکارم)، بخش اهل بیت.

۴- اگر تربت امام حسین علیه‌السلام یا تربت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم یا سایر ائمه (علیهم السلام) نجس شود، باید آنرا تطهیر نمود و نجس کردن آنها نیز حرام است. عروه الوثقی مع التعلیقات، فی احکام النجاسه، م ۲۵؛ تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۱۱۹؛ رساله مکارم، م ۱۶۴٫

اگر تربت امام حسین علیه‌السلام یا تربت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم یا سایر ائمه (علیهم السلام) نجس شود، باید آنرا تطهیر نمود و نجس کردن آنها نیز حرام است.

۵- مستحب است کافور میت برای حنوط را با مقداری از تربت امام حسین علیه‌السلام مخلوط نمایند؛ ولی باید از آن کافور به جاهایی که بی احترامی می‌شود (امام: مانند دو انگشت شصت پا)، نرسانند و نیز باید تربت به قدری زیاد نباشد که وقتی با کافور مخلوط شد، آن را کافور نگویند. عروه الوثقی مع التعلیقات، فصل فی الحنوط، م ۹؛ تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۷۷؛ رساله جامع سیستانی، م ۷۳۸٫

۶- مستحب است (مکارم و سیستانی: به امید ثواب) مقداری تربت امام حسین علیه‌السلام مقابل روی میت، موقع دفن قرار دهند؛ به نحوی که بعد از متلاشی شدن بدن، آلوده نشود.(سیستانی: بلکه اگر مقداری از آن را در قبر هم قرار دهند پسندیده است).عروه الوثقی مع التعلیقات، فی المستحبات قبل الدفن و حینه، الثانی عشر؛ رساله جامع سیستانی، م ۷

بعضى عادت به خوردن گِل دارند(مخصوصا بعضی از کودکان و زنان باردار)، که در روایات اسلامى به نوعى وسواس تعبیر شده، و از آن شدیداً نهى شده است. به خاطر این که براى انسان ضرر دارد، در روایتى آمده است: «اِنَّ الطّینَ یُورِثُ السُّقْمَ فى الْجَسَدِ وَ یُهَیِّجُ الدّاءَ (خوردن گل سبب بیمارى و تهییج درد است)، این دلائل  نشان می‌دهد که حرمت اشیاى ضرر زننده از مسلّمات است. حال سوالی پیش می‌آید که در روایاتی وارد شده است که در تربت وخاک امام حسین علیه‌السلام خداوند شفا را قرارداده است،آیا برای ما جائز است که از تربت امام حسین بقصد شفا بخوریم؟

حضرت آیت الله بهجت(ره): خوردن كمى از تربت حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام براى شفا به اندازه یك نخود، كه از قبر مطهر آن حضرت یا از اطراف آن برداشته باشند، اشكال ندارد، و مظنون این است كه خوردن تربت حضرت رسول اكرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و سایر ائمه طاهرین علیهم السلام براى شفا، در این حكم مثل تربت امام حسین علیه‌السلام باشد اگر چه احوط این است كه آن را در آب مخلوط كنند به طورى كه مستهلك شود، و خوردن گِل داغستان و گِل اَرمَنى براى معالجه، اگر علاج منحصر به خوردن آنها باشد، بنا بر اظهر اشكال ندارد .

حضرت آیت الله سیستانی: خوردن گِل حرام است، و همچنین است خاك و شن بنابر احتیاط لازم و خوردن گل داغستان و گل ارمنى و غیر آنها براى معالجه در صورت ناچارى اشكال ندارد، و خوردن كمى از تربت حضرت سید الشهداء علیه‌السلام براى استشفاء به مقدار یك نخود متوسط جایز است، و اگر آن را از خود قبر مقدس یا اطراف آن برندارند هر چند تربت امام حسین علیه‌السلام بر آن صدق كند به احتیاط واجب باید در مقدارى از آب و مانند آن حل نمایند كه مستهلك شود و بعداً آن آب را بیاشامند، و همچنین این احتیاط را باید رعایت كرد در موردى كه اطمینان نباشد كه تربت از قبر مقدس آن حضرت است و بیّنه اى هم بر آن شهادت ندهد .

حضرت آیت الله خامنه ای:سوال: آیا می‌توان با تربت کربلا (مهرهایى که از کربلا می‌آورند) روزه را چه واجب و چه مستحب افطار کرد؟
جواب) اگر احراز شود که تربت سیدالشهدا علیه‌السلام است، خوردن کمى از آن مانع ندارد (چه در موقع افطار و چه غیر آن(

محدوده خاک کربلا تا کجاست؟

روایات در این زمینه مختلف است که در بعضی هفتاد ذراع، بعضی چهار میل و در بعضی پنج فرسخ آمده است. شاید اینها اشاره به تفاوت درجات این تربت هاست و احتیاط آن است که آنچه نزدیک به قبر است و در اختیار قرار می‌گیرد مورد استفاده قرار گیرد مخصوصاً در تغییراتی که برای قبر شریف صورت می گیرد مقداری تربت به دست می‌آید و در صورتیکه منظور استشفاء برای خوردن باشد باید از تربتی باشد که از محدوده قبر گرفته شده باشد.

آنچه در بالا ذکر شد از جمله احکام و آداب خوردن تربت امام حسین علیه‌السلام بود که در وقت خوردن این دعاها را انسان می‌تواند بخواند چرا که اگر کسی دعا را نخواند ممکن است ترتب اثرگذار نباشد.