بصیرت مداحی

۱ـ مستند خوانی در روضه ها

سوال ۱) در بعضى از هيأت‏هاى مذهبى مصيبت ‏هايى خوانده می‌شود که مستند به مقتل معتبرى نيست و از هيچ عالم يا مرجعى هم شنيده نشده است و هنگامى که از خواننده مصيبت از منبع آن سؤال می‌شود، پاسخ می‌دهند که اهل بيت(عليهم‌السلام) اينگونه به ما فهمانده ‏اند و يا ما را راهنمايى کرده ‏اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نيست و منبع آن هم فقط گفته ‏هاى علما نمی‌باشد بلکه گاهى بعضى از امور براى مدّاح يا خطيب حسينى از راه الهام و مکاشفه مکشوف می‌شود، سؤال اين است که آيا نقل وقايع از اين طريق صحيح است يا خير؟ و در صورتى که صحيح نباشد، تکليف شنوندگان چيست؟

 جواب ۱: نقل مطالب به‌صورت مزبور بدون اينکه مستند به روايتى باشد و يا در تاريخ ثابت شده باشد، وجه شرعى ندارد و تکليف شنوندگان نهى از منکر است به شرطى که موضوع و شرايط آن نزد آنان ثابت شده باشد. ( حضرت آیت الله خامنه ای رساله اجوبه الاستفتاات، س ۱۴۵۹و ۱۴۴۶)  نکته مهم: وقتی مقام معظم رهبری در تعیین وظایف شنوندگان از عبارت نهی از منکر استفاده می‌کنند می‌توان نتیجه گرفت شاید خواندن روضه های غیر مستند نه تنها ثوابی ندارد بلکه یک کار غیر شرعی و منکر محسوب می‌شود که شنوندگان وظیه نهی از منکری را دارند.

سوال ۲ ) خواندن‌روضه‌ بي‌اساس، يا مشكوك‌ توسط مدّاح ويا سخنران، چه‌حكمي دارد؟ و ما چه وظيفه‌اي داريم؟

جواب ۲) خواندن روضه بي اساس جائز نيست. و اگر دروغي از ذاكرين بشنويد بر حسب وظيفه شرعی بايد به عنوان نهی از منكر به خود گوينده تذكر دهيد و همه مكلّفين اين وظيفه را دارند. برگرفته از كتاب « گفتمان عاشورايي» اثر آيت الله العظمي صافي»

۲ـ بکار نبردن کلمات و عبارات نا مناسب

سوال ۳ ) به کار بردن اسم حیوانات مانند من سگ اهل بیتم و یا استخوان و ... در اشعار مداحی چه حکمی دارد. (با این توجیه که می‌خواهند ارادت خود را به اهل بیت نشان بدهند یا می‌گویند این کلمات استعاره است)
جواب ۳ : شكي نيست برخي از اشعار و حركاتي كه امروزه مرسوم شده، مورد تاييد نيست. اشعار غلو آميز، شرك آلود و نامناسب با شان و منزلت اهل بيت حرام است و جايي در عزاداري صحيح ندارد. همچنین حركاتي كه منزلت انساني شيعيان را زير پا می‌گذارد، مانند در آوردن صداي حيوانات و... همچنين در عزاداري بايد مراقب بود از حركاتي كه باعث ايجاد حساسيت و تهمت به شيعه می‌شود، اجتناب كرد.) آيت الله خامنه اي، رساله اجوبه الاستفتاات، س ۱۴۴۶ )

مرحوم آیت الله فاضل لنكرانی می‎فرماید: هر عملی كه موجب وهن مذهب شود جایز نیست. (مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج۳، ص۳۲)

و حضرت آیت الله مكارم شیرازی می‎فرماید: عزاداری حضرت اباعبدالله از افضل قرباتست ولی به كار بردن الفاظ نامناسب به ائمه موجب وهن مذهب شده و مناسب این مراسم نیست(مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج۳، ص۳۴) آیت الله مکارم شیرازی در وب سایت خود در سوال مشابهی چنین پاسخ فرموده اند: عزادارى ائمه  اطهار (ع)، مخصوصاً خامس آل عبا (ع)، از افضل قربات است و سرودن و خواندن اشعارى که حاکى از مظلومیت و زحمات و فداکاری آن حضرات نماید کار بسیار خوبى است ولى باید از هرگونه کارى که باعث هتک حرمت آن بزرگواران می‌شود و موجب وهن مذهب در نظر دیگران می‌گردد و به بدن آسیب می‌رساند پرهیز گردد و تعبیراتى که در عرف توهین‌آمیز است، مانند نسبت سگ به خود دادن، یا صداى حیوانات درآوردن، هیچ‌کدام مناسب مجالس عزادارى نیست و باید به همه نصیحت کنند که از این امور که باعث وهن این مراسم بزرگ می‌شود و موجب ناراحتى حضرت بقیه‌الله (عج) می‌گردد، پرهیز کنند.

سوال ۴ ) خواندن شعرهایی همچون شعر (منم سگ حسین, تویی ارباب حسین) در عزاداریها و مولودی ها چه حكمی دارد؟

جواب۴ : از هر كلام و كاری كه موجب وهن مذهب است باید اجتناب شود و اشعاری خوانده شود كه حاوی مطالب صحیح در مقام بلند ائمه و یا مصائب آنها و نیز زنده كننده اهداف آنها باشد. (ر.ك استفتائات امام (ره), ج3, ص579 عزاداری)

سوال: ۵ - آيا آوردن واژه هايی چون ( كلب ،سگ، ديوانه ) در مدح غلامان اهل بيت( عليهم السلام ) جايز است ؟
پاسخ: ۵- البته با الفاضی كه درشأن آن بزرگواران نيست ،نبايد مدح كنند و الفاظ مناسبتر فراوان است. (مسائل جديد از ديدگاه علما ومراجع تقليد ،ص ۴۲،ج ۱ )

سوال ۶ ) در برخی از جلسات مذهبی و عزاداری براي اظهار نهايت تذلّل در برابر اهل بيت عليهم السلام عدّه‌ای صدای حيوانات مانند سگ از خود در مي‌آورند. حكم شرعی آن را بيان فرماييد؟

جواب۶ : چون در انظار بعضی موهن است سزاوار است اظهار ارادت و ولايت خود را در صورت‌های جالب و تحسين‌آميز انجام دهيد.  ( برگرفته از كتاب « گفتمان عاشورايي» اثر آيت الله العظمي صافي)

۳ـ بکار نبردن الحان و سبک های نا مناسب

مرحوم شیخ انصاری در مکاسب محرمه در پاسخ به کسانی که می گویند غنا می تواند زمینه گریه کردن را فراهم نماید، می‌فرماید: چنین شیوه ای نمی‌تواند مقدمه مستحب یا مباح قرار گیرد و باید به عموم ادله حرمت غنا تمسک نمود .) مکاسب محرمه، رحلی، ص ۳۹).

مرحوم حاج شیخ عباس قمی رحمه الله در منتهی الآمال می‌فرماید: عزاداران امام حسین علیه‌السلام بر وجهی سلوک کنند که زبان نواصب دراز نشود و از استعمال محرمات از قبیل غنا که غالبا نوحه ها خالی از آن نیست و حکایات ضعیفه مظنونة الکذب احتراز نمایند و شیطان را در این عبادت بزرگ راه ندهند(  منتهی الامال، ج ۱، ص ۴۶۸)

سوال ۷ : امروزه باب شده كه در هیأت، نوحه را به سبك آهنگ‎های غربی می‎خوانند، آیا مشكل دارد؟

پاسخ ۷ : آنچه موجب وهن عزاداری است باید، اجتناب شود. استعمالات آلات موسیقی در عزاداری خالی از اشكال نیست مطلقا. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ص ۴۰، ج ۱)

سوال: ۸ - امروزه باب شده كه درهيأت، نوحه را به سبك آهنگهاي غربی می خوانند، آيا مشكل دارد ؟

پاسخ: ۸ - آنچه موجب وهن عزاداری است بايد، اجتناب شود(. مسائل جديد از ديدگاه علما ومراجع تقليد ،ص ۴۰ ،ج ۱ )

سوال ۹ ) آيا مداحی كه با ريتم موسيقی و به صورت غنا‌ خوانده شود حرام است؟

جواب ۹) بلی؛ حرام است. (« گفتمان عاشورايي» اثر آيت الله العظمي صافي)

سوال ۱۰) بعضي از مداحان به گونه‌ای ذكر حسين حسين می گويند كه موجب شور و هيجان مي‌گردد و همراه با سينه زدن و گريه كردن، جست و خيزی در جمعيت، ايجاد مي‌شود. آيا اين كار صحيح است؟

‌ جواب ۱۰) اگر نوحه خوانی و مداحی به صورت غنا باشد حرام است. . برگرفته از كتاب « گفتمان عاشورايي» اثر آيت الله العظمي صافي

سوال ۱۱) مداحان در اثنای دعای كميل و ندبه و زيارت عاشورا، اشعار يا روضه مي‌خوانند، اين كار چه حكمی دارد؟

جواب ۱۱) بهتر است دعاهای وارده را بدون اين كه در اثنای آنها شعر و يا چيز ديگری خوانده شود بخوانند ولی خواندن روضه صحيح در بعضی مواضعی كه مناسب دعاست اشكال شرعی ندارد؛ بلی اگر طوری در اين كار، افراط شود كه از صورت دعا خواندن خارج شود معلوم نيست ثواب آن دعا را داشته باشد. برگرفته از كتاب « گفتمان عاشورايي» اثر آيت الله العظمي صافي

استعمالات آلات موسيقي در عزاداري خالي از اشكال نيست مطلقا.مسائل جديد از ديدگاه علما ومراجع تقليد ،ص ۴۰،ج

سوال : بالا و پايين پريدن در هنگام عزاداری و سينه زنی كه به هروله معروف شده است، چه حكمی دارد؟

جواب: عزاداري‌ها بايد به شكل متعارف باشد و انجام اعمال و حركات غيرمتعارف، موجب وهن و نيز سبب بدآموزی است

برگرفته از جلد سوم كتاب « اندیشه های ناب » اثر آيت الله مظاهری»