بصیرت مداحی

منصب مداحی اهل بیت علیه‌السلام افتخاری است که نصیب هر کسی نمی‌شود و این منصب یکی از جایگاه های کهف الوری ائمه است که اگر بتوانیم مخلصانه و بی ریا به خدمت بپردازیم همیشه در این سایۀ امن الهی باقی خواهیم ماند و از هرگونه آسیب و گزندی در امان خواهیم بود، اما شیطان رجیم همواره سعی کرده به طرق مختلف ما را از این سایۀ امن الهی خارج کند؛ که یکی از راه های آن؛ خدشه وارد کردن به اخلاص مداحان گرانقدر است. متأسفانه بعضی از مداحانی که آشنائی کافی با احادیث ائمه و احکام و نظرات مراجع ندارند فریب شیطان را خورده و گاهی مواقع با تعیین مبلغ برای مداحی خود به ساحت مقدس مداحی خدشه وارد کرده و موجب رنجش مردم و حتی گاهی مواقع موجب بدبینی آنها به این نوکران مخلص اهل بیت علیه السلام  می‌شوند.

لذا برآن شدیم بطور خلاصه مطالبی در این خصوص بیان کنیم. بسیاری از مراجع و بزرگان دین همچون حضرات آیات عظام: بهجت، صافی گلپایگانی، سیستانی، مکارم شیرازی، فاضل لنکرانی، جواد تبریزی، مقام معظم رهبری و دیگر مراجع  تعیین مبلغ را شایسته و سزوار ندانسته و به مداحان توصیه کرده اند از این امر ناپسند اجتناب ورزند ( سلسه کتب آموزش مداحی ج ۱ ص ۴۸۴و آسیب شناسی مداحی ص ۶۶ و کتب استفتاءات مراجع عظام ) البته بعضی از مراجع و علما واکنش شدیدتری برای این موضوع داشته و پول آن را حلال نمی‌دانند برای نمونه مرحوم محدث نوری ( استاد شیخ عباس قمی و صاحب کتاب ارزشمند مستدرک الوسائل) در صفحات ۲۵ تا ۶۵ کتاب لؤلؤ و مرجان بطور مفصل و با استناد به آیات و روایات مستند ضمن تقبیح این عمل ناشایست و سرزنش سخت کسانی که به این امر مبادرت ورزیده اند می‌نویسد نام این افراد دیگر در دفتر ذاکران  و مداحان اهل بیت ثبت نخواهد شد بلکه در دفتر تجار و کاسبان به ثبت خواهد رسید. ما در اینجا بدون هیچ گونه توضیح بیشتری به سه حدیث اشاره می‌کنیم.

۱. قال الباقرعلیه‌السلام: يَا أَبَا النُّعْمَانِ لَا تَسْتَأْكِلْ بِنَا النَّاسَ فَلَا يَزِيدَكَ اللَّهُ بِذَلِكَ إِلَّا فَقْرا؛ای ابانعمان به وسیله ما مال مردم را مخور که خدای تعالی به این کسب، برای تو جُز فقر و پریشانی را نیفزاید. (امالی شیخ مفید ۱۸۲، بحارالأنوار ج ۷۵ ص ۱۸۴، لؤلؤ ومرجان ۲۹؛ مستدرک الوسائل ج ۹ ص ۹۳)

۲. قال الصادق علیه‌السلام: مَنْ اَرادَ الحَدیثُ المَنْفَعَة الدُنْیا لََمْ یَکُنْ لَهُ فِی الآخِرَة نَصيْب و ... ؛ هرکس قصد کند از حدیث (یعنی از یاد گرفتن و نقل آن از برای دیگران) منفعت دنیویّه را که به وسیله آن مالی به دست آورد، برای او در آخرت حظّ و نصیبی نخواهد بود و ... ( لؤلؤ ومرجان ۲۷؛ اصول کافی ج ۱ ص ۴۶ ، الوافی ج۱ ص ۲۱۲ ، وسائل الشیعه ج ۲۷ ص ۷۹ ، بحار الأنوار ج ۶۷ ص ۲۲۵ )

۳. قال الحسین علیه‌السلام: ... وَفِرْقَةٌ أَحَبُّونَا وَسَمِعُوا كَلَامَنَا وَلَمْ يُقَصِّرُواعَنْ فِعْلِنَا لِيَسْتَأْكِلُوا النَّاسَ بِنَا فَيَمْلَأُ اللَّهُ بُطُونَهُمْ نَاراً يُسَلِّطُ عَلَيْهِمُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ و ... ؛ ... و فرقه‌ای دوست داشتند ما را و سخنان ما را شنیدند و در کردارهای ما کوتاهی نکردند به جهت اینکه به سبب ما اموال مردم را بخورند؛ پس پُر خواهد کرد خدای تعالی شکم‌های ایشان را از آتش جهنّم، پُرکند و مسلّط کند بر ایشان تشنگی و گرسنگی را و ... ( تحف العقول ۵۱۳، بحار الأنوار ج ۷۵ ص ۳۸۲؛ مستدرک الوسائل ج ۱۲ ص ۵؛ لؤلؤ ومرجان ۳۰ )

البته این بدان معنا نیست که اگر صاحبان مجالس به تمایل خود و به هر اندازه که تمایل داشته باشند مبلغی را به عنوان هدیه پرداخت نمایند اشکال دارد، بلکه طلب پول کردن و به نیت دریافت پول مداحی کردن صحیح نیست هر چند هیچ گاه این نیت را به زبان نیاوریم.