روایت تاریخی

آرزوی انتقام امام جواد علیه السلام از قاتلین مادرش حضرت زهرا(س) : زكریا بن آدم مى‏ گوید: خدمت‏ح ضرت رضا علیه السلام نشسته ‏بودم كه امام جوادعلیه السلام را پیش او آوردند. پس آن حضرت از چهار سال كمتر بود. حضرت جوادعلیه السلام دست هایش را بر زمین نهاد، سرش را به طرف آسمان ‏بلند كرد و در فكرى عمیق فرو رفت. امام رضاعلیه السلام فرمود: جانم ‏فدایت چرا در فكرى؟ امام جوادعلیه السلام فرمود: به آن چه درباره مادرم ‏زهرا(علیها السلام) انجام شد، مى ‏اندیشم. به خدا سوگند، حق قاتلانش آن است كه ‏اگر دستم به آن ها برسد، آنان را سوزانده، تكه تكه كنم و ریش ه‏شان را بر كنم. در این هنگام، امام رضاعلیه السلام او را در آغوش ‏كشید، میان دو چشمش را بوسید و فرمود: پدر و مادرم فدایت، به‏ راستى كه تو لایق امامت‏ شیعه هستى.

اعلام الورى و ارشاد- از كلينى نقل ميكند كه خيرانى از پدر خود چنين نقل كرد كه گفت من ملازم خانه حضرت جواد عليه السّلام بودم بواسطه مأموريتى كه داشتم احمد بن عيسى اشعرى سحرگاه هر شب مى‏ آمد تا از بيمارى حضرت جوادعليه السّلام اطلاعاتى به دست آورد. هر وقت پيك واسطه بين حضرت جوادعليه السّلام و پدرم مى ‏آمد احمد از جاى حركت ميكرد و پدرم با او خلوت مي نمود. پدرم گفت يك شب پيك امامعليه السّلام آمد احمد بن محمّد بن عيسى از اطاق خارج شد من با پيك خلوت كردم ولى احمد دو مرتبه برگشت و جايى ايستاد كه حرف ما را مى ‏شنيد. پيك گفت مولايت سلام مي رساند و مي فرمايد من از دنيا ميروم و امامت متعلق به فرزندم علي است، همان مقامى را كه من بعد از پدرم بر شما داشتم او پس از من بر شما خواهد داشت. پيك راه خود را گرفت و رفت.

آغاز ماه ذیقعده برای حضرت کاظم و حضرت رضاعلیه السلام و دودمان نبوت، پیام آور شادی و پایان یک انتظار طولانی است. زیرا حضرت نجمهسلام الله عليها فرزندی جز حضرت رضا علیه السلام نداشت. مدتها پس از ایشان صاحب فرزندی نشد (حضرت رضاعلیه السلام در سال ۱۴۸ ه.ق و حضرت معصومه سلام الله عليها در سال ۱۷۳، یعنی با ۲۵ سال فاصله متولد گردید) امام صادقعلیه السلام نیز به ولادت چنین بانویی بشارت داده بود.روزی که حضرت معصومه سلام الله عليها دیده به جهان گشود، برای حضرت نجمه سلام الله عليها و حضرت رضا علیه السلام و پدر بزرگوارشان، روز شادی و سرور وصف ‏ناپذیری بود چرا که دختری از آسمان ولایت و امامت، طلوع کرده بود که قلب ها را جلا می‏داد و چشم ها را روشن می‏کرد و کانون مقدس اهل بیت علیه السلام را گرم می ‏نمود.

مرحوم کلینی مینویسد منصور ملعون به حسن بن زید والی مدینه نامه فرستاد که : خانۀ جعفر بن محمدعلیه السلام را آتش بزن، او نیز به درون خانه حضرت قطعه ای آتش  انداخت  و درب خانه و دالان آن آتش گرفت، امام صادقعلیه السلام بر روی آتش راه می رفت و با گام های خود  آتش را خاموش می کرد و میفرمود: من فرزند ابراهیم خلیل الرحمان هستم.« اصول کافی ج1 ص 473 »

تذکر مهم : دو واقعه آتش زدن خانه امام صادق و احضار آن حضرت توسط منصور دوانیقی  با واسطۀ ابن ربیع؛ هیچ ارتباطی با موضوع شهادت امام صادق ندارد و مدتها قبل از شهادت این جنایات رخ داده است

بسیارى از محدّثین و مورّخین آورده اند، كه ربیع بن یونس از طرف منصور عبّاسى استاندار شهر مدینه بود؛ پسر ربیع كه فضل نام دارد حكایت كند: منصور خلیفه عبّاسى - در سال 147 - پس از مراسم حجّ وارد مدینه منوّره شد و به پدرم، ربیع گفت: هر چه زودتر جعفر بن محمّد علیه السلام احضار كن، مى خواهم او را به قتل برسانم . حضرت را نزد منصور لعین بردند ؛ هنگامى كه حضرت بر منصور وارد شد، منصور با حالت تندى و درشتى با وى سخن گفت؛ و سپس حضرت را مورد خطاب و سرزنش قرار داد و اظهار داشت: دشمنان و مخالفین ما در عراق تو را به عنوان امام و رهبر خود برگزیده اند، خدا مرا هلاك كند اگر تو را نكشم و از بین نبرم .

در روايات معتبره ذکر شده است كه ابو العبّاس سفّاح ( اوّل خلیفۀ بنى عبّاس ) حضرت امام جعفر صادق علیه السلام را از مدينه به عراق طلبيد، و بعد از مشاهده معجزات بسيار و مكارم اخلاق از آن امام عالى ‏مقدار نتوانست اذيّتى به آن حضرت برساند و ایشان را به مدینه بازگرداند. بعد از مدتی  منصور دوانقى برادر ابو العبّاس سفّاح خلافت را غصب كرد و مطلع شد تعداد شيعيان آن حضرت بسیار زیاد و بیش از انتظار اوست ، لذا منصور نیز امام علیه السلام را به عراق طلبيد و بیش از پنج مرتبه  ارادۀ  قتل آن امام مظلوم علیه السلام را نمود، و در هر مرتبه معجزۀ بزرگی مشاهده میکرد و به ناچار از تصمیم خود برگشته و امام به مدینه باز می گشت.  ابن بابويه و ابن شهر آشوب و ديگران روايت

یا فاطمه تو اولین کسی هستی که به من ملحق می شوی: پیامبر صل الله علیه وآله وسلم در آخرین روز های عمر مبارکش رو به على علیه السلام كرده فرمود: اى برادر آيا وصيت مرا مى‏ پذيرى و به وعده من وفا مى ‏كنى و قرض مرا ادا مى ‏سازى و امور بازماندگانم را اداره مى ‏نمائى؛ على علیه السلام عرض كرد آرى فرمان تو را از دل و جان مى پذيرم و آن را اجرا مى ‏كنم. پيغمبرصل الله علیه وآله وسلم فرمود: نزديك بيا چون پيش رفت على علیه السلام را به سينه چسبانيد و انگشترى خود را از انگشت مباركش بيرون آورده فرمود: اين انگشترى را در انگشت كن؛ سپس شمشير و زره و تمام سلاح هاى جنگى خود و پارچه را كه در هنگام پيكار به شكم مى ‏بسته و لباس جنگ مى‏ پوشيده و بكار زار مي رفته حاضر كرده همه را به على علیه السلام تسليم نمود فرمود به نام خدا به منزل خود برو.

وقتی رسول خدا صل الله علیه وآله وسلم  كه دانست ابوبکر و عمر از دستور ایشان تمرد كرده و به لشکر اسامه ملحق نشده اند ؛ برای  بار سوم آنها را به همراهى با لشکراسامه دعوت كرد و از رنج بسيارى كه ديده و اندوه فراوانى كه به حضرتش رسيده بی حال گرديد و ساعتى بدين حال به سر برد؛ مسلمانان گريستند و صداى گريه زنان و فرزندان و زنان مسلمان و همه حاضران بلند شد. وقتی حال رسول خدا صل الله علیه وآله وسلم  کمی بهتر شد نگاهى به مردم كرده فرمودند: دوات و شانه گوسفندى حاضر كنيد تا مطلبى را بنويسم كه پس از آن؛ هیچ گاه گمراه نشويد و در همان دم از شدت ضعف و بیماری دوباره بی حال شده و افتادند.

سر پیچی ابوبکر و عمر از دستور پیامبر مبنی بر پیوستن به لشکر اسامه و ممانعت پیامبر از اقامه نماز جماعت توسط ابوبکر: پیامبر اکرم صل الله علیه وآله وسلم در روزهای پایانی عمر مبارک خویش  سعى زیادی در پیوستن سران مهاجر و انصار ( علی الخصوص به ابو بکر و عمر؛ زیرا می دانست آنان مانع اجرای اوامر الهی در جانشینی علی خواهند شد) به لشکر اسامه و خروج آنان از مدینه داشت تا با لشكريان خود بيرون رفته و در جرف كه نزديك مدينه بود منزل نمايد و مردم را وادار كرد تا همراه او حركت كنند و آنان را از باقى ماندن و كندى كردن از انجام وظيفه بيم ميداد. 

بعد از چند روز در حالیکه سر مبارك را بسته؛ على علیه السلام طرف راست آن حضرت و فضل بن عباس طرف چپ آن حضرت را گرفته

شیخ مفید مینویسد على علیه السلام در شب شهادتش بيدار بود و مكرر از اطاق خود بيرون مى ‏آمد و بطرف آسمان متوجه ميشد و مي فرمود سوگند بخدا تا بحال دروغ نگفته‏ ام و دروغ هم بمن اطلاع نداده ‏اند امشب همان شبى است كه بايد به وصال محبوب نائل گردم آنگاه به خوابگاه خود برگشت. چون بامداد دميد كمربند خود را بربست و ميفرمود:
                                  كمر بـنـد از بهر مــرگ اى امير             كه مــرگ آيـد اكنون بديــدار تو
                                  مكن خوف از مرگ و آماده باش             چو مرگ آيد اى جان خريدار تو