روایت تاریخی

ولادت حضرت زینب سلام الله علیها: ولادت با سعادت حضرت زینبسلام الله علیها در مدینه طیبه در سال پنجم یا ششم هجری در روز پنجم جمادی الاول واقع شده است. اقوال دیگر در ولادت آن حضرت عبارت است از ۵ جمادی الاولی سال ۶ هجری ماه رمضان سال 6 هجری دهه آخر ربیع الثانی در سال ۵ یا ۶ یا ۷ هجری (ریاحین الشریعه: ج ۳ ص ۳۳) کنیه او ام الحسن و ام الکثوم است و القاب آن حضرت  صدیقة الصغری، عصمة الصغری، ولیة الله العظمی، ناموس الکبری، شریکة الحسین، کامله، فاضله می‌باشد

متأسفانه در خصوص کیفیت ولادت آن حضرت و وقایع روی داده  در کتب دسته اول و دسته دوم تاریخی مطلبی نگاشته نشده است حتی کتب

اکثر مورخین سال ولادت حضرت هادی علیه‌السلام را ۲۱۲  هجری ذکر کرده‌اند ولیکن مسعودی، مرحوم کلینی، شیخ طوسی و طبری شیعه معتقد به ولادت در سال ۲۱۴ هستند. مرحوم کلینی، الکافی ج ۱ ص ۳۷۵، شیخ طوسی، مصباح المتهجد ج ۲ ص۸۱۹، طبری شیعه، دلائل الامامه ص ۴۰۹ در خصوص روز و ماه ولادت امام دهم نیز اختلاف وجود دارد و شش گزارش متفاوت در منابع تاریخی آمده است که چهار مورد در ماه رجب و دو مورد آن برای ماه ذیحجه است؛ که در زیر به آن می‌پردازیم. الف ) به روایت ابن عیاش ولادت امام هادی در روز سه شنبه دوم ماه رجب سال ۲۱۲ هجری در منطقه بِصَرْيَا مدینه بوده است. شیخ طوسی، مصباح المتهجد ج ۲ ص۸۰۵، شیخ کفعمی، المصباح ص ۵۱۲، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۷۵۳، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۹۷۹، شیخ عباس قمی فیض العلام فی عمل الشهور و وقایع الأیام ص ۳۷۶ ب) سید بن طاوس و طبری شیعه ولادت حضرت را در روز دوشنبه سوم ماه رجب سال ۲۱۴ هجری اعلام کرده‌اند. سیدبن طاوس، اقبال الاعمال ج ۲ ص ۶۵۰، طبری شیعه، دلائل الامامه ص ۴۰۹، شیخ عباس قمی فیض العلام ص ۳۷۶

عید غدیر خم: شيخ مفيد و طبرسى روايت كرده اند وقتی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم از اعمال حجّ فارغ و متوجّه مدينه شد به غَدير خُم رسيد و در آن موضع فرود آمد و مسلمانان نيز فرود آمدند و علت آن بود كه از جانب خداوند شديداً تأكيد شد که اميرالمؤمنين علیه‌السلام را به عنوان جانشین معرفی کند چنانچه پيش از این نيز در اين خصوص وحى بر آن حضرت نازل شده بود لیكن مشتمل بر توقيت و تأكيد نبود و به اين سبب حضرت تأخير نمود كه مبادا در ميان اُمّت اختلافى ایجاد شود و بعضى از مردم از دين برگردند و خداوند می‌دانست كه اگر از غدير خم رد شوند متفرّق خواهند شد، پس خدا خواست كه در اين موضع ايشان جمع شوند و اين آيه را نازل شد: يا اَيُّهَا الرُّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَاِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ الناسِ؛ اى پيغمبر برسان به مردم آنچه فرستاده شده است به سوى تو از جانب پروردگار تو( در

اکثر مورخین سال شهادت امام محمد باقر علیه‌السلام را ۱۱۴هجری می دانند و تنها مسعودی و محدث اربلی در گزارشی متفاوت سال ۱۱۷ را به عنوان سال شهادت حضرت ذکر کرده‌اند. مسعودی مروج الذهب ج ۳ ص ۲۳۲، محدث اربلی، کشف الغمه ج۲ ص ۱۱۹، مورخین در ماه شهادت ایشان از سه ماه ربیع الأول، ربیع الثانی و ذیحجه نام برده‌اند لیکن هیچ کدام برای دو ماه اول ( ربیع الاول و ربیع الثانی )روز تعیین نکرده‌اند. الف) شیخ شهید هفتمین روز ماه ذیحجه را به عنوان روز شهادت امام باقر علیه‌السلام تعیین و اعلام کرده‌اند الدروس شهید اول ج۲ ص ۱۲، علامه امین عاملی اعیان الشیعه ص ۶۵۰، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۶ ص ۲۱۷، و جلاء العیون ص ۸۶۵، شیخ عباس قمی فیض العلام  ص۱۵۳ و منتهی الآمال ص ۱۳۲۸، مرحوم خراسانی منتخب التواریخ ص۳۶۴ . گرچه هفتم ذیحجه تنها روزی است که برای شهادت امام باقر علیه‌السلام اعلام شده است اما طبرسی و فتال نیشابوری علاوه بر ذکر نام کلی ذیحجه به عنوان ماه شهادت آن حضرت در ادامه گزارششان ماه ربیع الاول را نیز ماه شهادت امام باقر ذکر کرده‌اند. علامه طبرسی، اعلام الوری ج ۱ ص ۴۹۸، فتال نیشابوری، روضة الواعظین ص ۲۴۳، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج۴۶ ص۲۱۲ 

در روز عقد و ازدواج حضرت علی و حضرت زهرا چند گزارش وجود دارد. الف) شیخ مفید، شیخ طوسی و شیخ کفعمی ازدواج را در اول ذیحجه اعلام کرده‌اند. شیخ مفید، مسار الشیعه ص ۳۶، شیخ کفعمی، بلدالامین ص ۲۴۴ ‏‏، شیخ کفعمی، المصباح ص ۵۱۴،  ‏ شیخ طوسی، مصباح المتهجد ج ۲ ص۶۷۱، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب ج۳ ص ۳۵۷، ابوریحان بیرونی؛ آثارالباقیه ص ۵۳۵، محدث اربلی کَشف الغُمّه ج۳ ص۲۱۰،  ب ) البته شیخ طوسی، شیخ کفعمی و ابن شهر آشوب می‌نویسند عقد در اول ذیحجه ولی ازدواج در ششم ذیحجه بوده است. یخ کفعمی، المصباح ص ۵۱۴، شیخ طوسی، مصباح المتهجد ج ۲ ص۶۷۱، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب ج۳ ص ۳۵۷، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۳، ص ۹۲، شیخ عباس قمی فیض العلام  ص۱۵۲. ج ) شیخ مفید، شیخ طوسی و سید بن طاوس در روایتی دیگر ازدواج حضرت زهرا را در نیمه ماه رجب ذکر کرده اند. شیخ مفید، مسار الشیعه ص ۵۸، شیخ طوسی، سیدبن طاوس، اقبال الاعمال ج ۲ ص ۶۶۴، مصباح المتهجد ج ۲ ص۸۰۵، شیخ کفعمی، المصباح ص ۵۱۲،  د ) اقوال دیگر : عقد در ماه صفر ازدواج در ذی‌حجّه، عقد در رمضان  ازدواج در ذی‌حجّه ، عقد و ازدواج  هردو در ربیع الاوّل) شیخ عباس قمی فیض العلام  ص ۱۵۲ و۲۱۳، مرحوم خراسانی منتخب التواریخ ص ۳۴

خبرآوردن بشیر برای مردم مدینه

هنگامی که كاروان به نزديكي مدينه رسيد، امام سجّاد علیه‌السلام فرمودند: خيمه‌ها را برپـا کنید و سپس به بَشِيربْنِ حَذْ لَم فرمودند: اي بشير! خدا پدرت را بيامرزد! او مرد شاعري بود، آيا تو هم شعر می‌دانی؟ بشير عرض کرد: بله يابن‌رسول‌الله ! من هم شعر بلدم. امام علیه‌السلام فرمودند: پس وارد مدينه شده و خبر شهادت سيّدالشهداء علیه‌السلام و بازگشت ما را به مردم برسان. بشير مي‌گوید سوار بر اسب شدم و شتابان خودم را به مسجدالنّبي رساندم و با گريه شروع كردم اين شعر را خواندن:

يَا أَهْلَ يَثْرِبَ لَا مُقَامَ لَكُمْ بِهَا             قُتِلَ الْحُسَيْـنُ فَأَدْمُعِي مِدْرَارٌ

يزيد ملعون به نُعْمَانُ بْنِ بَشِير دستور داد تا اسباب سفر اهل بيت را فراهم كند و او را به همراه ۳۰ نفر با اهل بيت راهي مدينه كرد[1]و به اين سی نفر هم دستور داد کاروان را شب‌ها حرکت دهند و پشت سر اهل بيت و دورا‌ دور حركت كنند و مراقب آن‌ها باشند و به اهل بيت نزديك نشوند تا در مواقع وضو گرفتن یا قضاي حاجت راحت باشند. نُعْمَان هم همین کار را کرد تا آمدند و به نزديكي مدينه رسيدند.[2]در باره زمان برگشت اهل بيت به مدينه هم اختلاف نظر هست.

خطبۀ تاریخی امام سجاد علیه‌السلام در مسجد اموی شام

پس از ورود اهل بیت به شهر شام و بردن آنها به مجلس یزید ملعون که سبب رسوایـی یزید شد، اهل بيت را به خانه يا بهتر بگويم به ويرانه بردند و يزيد ملعون، امام سجّاد علیه‌السلام را همراه خودش به مسجد برد و مردم گرد آورده و خطيب به ظاهر توانایي هم دعوت كرده بود. يزيد به خطیب دستور داد به بالاي منبر برود و هر چه مي‌تواند در مذمّت علي و اولادش و مدح  و بزرگي یزید سخنراني كند و او هم چنین كرد.

 ناگهان امام سجّاد علیه‌السلام از جا بلند شدند و رو كردند به آن خطيب و فرمودند: وَيْلَكَ أَيُّهَا الْخَـاطِبُ اشْتَـرَيْتَ مَرْضَاةَ الْمَخْلُوقِ، بِسَخَطِ الْخَـالِقِ فَتَبَّوأْ مَقْعَدَكَ مِنَ النَّار!