روایت تاریخی

 حمزة بن عبدالمطلب، عموى پيامبر گرامى اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم دو سال پيش از ولادت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ديده ‏به جهان گشود و نقل است با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم برادر رضائی بود زیرا هر دو نفر را کنیز ابولهب به نام ثوبیه شیر داده است الطبقات الکبری ج۱ ص ۱۰۸ تاریخ یعقوبی ج۲ ص ۹ حمزه در ميان جوانان قريش در دلاورى و بزرگوارى برجسته و در آزاد انديشى، آزادمنشى و ستم ‏ستيزى سرآمد بود. سلحشورى و توان رزمى وى همزمان با آغاز دوره جوانى نمودار شد. لذا به او لقب اسدالله  و اسد رسول الله گفته اند المغاری ج ۱ ص ۶۸ آن آزاد مرد، حتى پيش از پذيرش اسلام، از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در برابر آزارهاى مشركان ‏حمايت می‌كرد، گرويدن وى به اسلام موجب قوّت دين خدا شد؛ زيرا پس از آن ‏مسلمانان از انزوا بيرون آمدند و مشرکین با شناختی که از قدرت و توانائیهای حمزه داشتند مجبور شدند از آزارهاى خود بکاهند و رفتارشان با رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و مسلمانان ‏ملايم تر شد.

در تفسیر قمی (ج۲، ص۱۸۸  ) ابن ابی الجارود از امام باقرعلیه‌السلام نقل می‌کند که آیه (مِنْ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَی نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلا). در باره حمزه ، جعفر و علی علیه‌السلام نازل گردیده است. منظور از«مَنْ قَضَی نَحْبَهُ» حمزه و جعفر و منظور از «مَنْ یَنْتَظِر»علی بن ابی طالب علیه‌السلام است. ابن حجر مکی نقل می‌کند امیرمؤمنان علیه‌السلام در کوفه بر فراز منبر بود که از ایشان درباره این آیه پرسیدند. حضرت فرمود:«أللّهمَّ غُفْراً» این آیه در باره من و عمویم حمزه علیه‌السلام و پسر عمویم عُبیده نازل شده است که عبیده در بدر و حمزه در اُحد به شهادت رسیدند و اما من منتظر شقی ترین این امّتم تا محاسنم را از خون سرم خضاب کند. این پیمانی است که حبیبم ابوالقاسم از آن خبر داده است.

در آستانه رحلت پیامبر وقتی حضرت زهرا سلام الله علیها بی تابی میکرد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به او فرمود: دخترم؛ ما اهل بیتی هستیم که خداوند شش صفت و ویژگی را بر ما عطا کرده است که بر هیچ یک از گذشتگان و آیندگان عطا ننموده است؛ زیرا پیامبر ما سیّد انبیا و مرسلین است و آن پدر تو است و وصیّ ما سید اوصیا است و آن همسر تو است و شهید ما سیدالشهدا علیه‌السلام است و آن حمزه بن عبدالمطلب عموی پدر تو است.  فاطمهسلام الله علیها گفت: ای رسول خدا، آیا او فقط سید شهیدانی است که با وی به شهادت رسیده اند؟ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود: نه، بلکه او سید شهدای اوّلین و آخرین، بجز انبیا و اوصیا است. « کمال الدین، ج۱، صص۲۶۴-۲۶۳ » با توجه به مضمون این حدیث، معلوم می‌شود که هم حضرت حمزه و هم حضرت حسین بن علی علیه‌السلام برای همیشه، از افتخار « سید الشهدا » بودن برخوردارند.

حمزه یکی از چهار سوار در قیامت است: مرحوم صدوق(رحمه الله) در ضمن حدیثی از رسول خدا  چنین نقل می‌کند: در قیامت همه پیاده هستند بجز چهار تن. عباس بن عبدالمطلب عرض کرد: ای رسول خدا، آن چهار تن کدامند؟ فرمود: اول من سوار بر براق خواهم بود... و عمویم حمزه بن عبدالمطلب اسدالله و اسد رسول و سید شهدا بر شتر غضبای من سوار خواهد شد. و برادرم علی عليه السّلام بر شتری از شتران بهشتی.« الخصال، باب الأربعه »

در بصائرالدرجات از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نقل کرده که آن حضرت در باره تعداد انبیا و تعداد پیامبران اولوالعزم و اینکه هر پیامبری دارای وصی بوده ، سخن گفته و آنگاه به خصوصیات خود و خاندانش اشاره می کند و در ضمن آن می فرماید: در قائمه عرش نوشته شده است که حمزه بن عبدالمطلب شیرخدا و شیر رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم است و او سید الشهدا است. « بصائر الدرجات، ص۳۴؛ بحارالانوار، ج۲۷، ص۷  » لذا امیرالمومنین علی علیه‌السلام  نامه ۲۸ نهج البلاغه حضرت حمزه را سیدالشهدا خطاب می کند

حضرت حمزه توسط وحشی غلام هند؛ همسر ابوسفیان  در جنگ احد به شهادت رسید و بعد از شهادت توسط آن ملعونه به بدترین شکل ممکن مُثله شد و پیامبر از شهادت او بسیار محزون گردید.

نقل است که در جنگ بدر پدر و برادر و عموی هند « زن ابوسفیان» به دست امیر المومنین و علی و حضرت حمزه به درک واصل شدند لذا هند به یک غلام بنام وحشی دستور داد تا در جنگ احد یکی از این دو نفر را به شهادت برساند و در قبال آن آزاد شود بلاذری انساب الاشراف ج ۳ ص ۲۸۶ وحشی نیز که ماموریتی جز کشتن حضرت حمزه نداشت در یک فرصت ناغافل ایشان را به شهادت رسانید؛ ابن سعد در کتابش می نویسد هند نذر کرده بود بعد از کشتن حضرت حمزه جگر او را بخورد الطبقات ج۳ ص ۱۲ لذا وحشی بعد از به شهادت رساندن حضرت حمزه هند را به بالای پیکر حضرت حمزه برد و هند بدن مطهر او را مثله کرده و از اعضای بدنش برای خود زینت ساخت المغازی ج ۱ ص ۲۸۵ طبق برخی نقل ها ابوسفیان هم بدن مطهر حضرت حمزه را مثله کرد بلاذری اساب الاشراف ج ۱ ص ۳۳۸ شدت جسارت به بدن مطهر حمزه در مثله کردنش به حدی سخت و غیر تحمل بود که بعضی از اصحاب قسم یاد کردند در مقابل ۳۰ نفر از مشرکان را مثله کنند که آیه ۱۲۶ سوره نحل را نازل شد و اجازه داده لیکن فرمود صبر و شکیبایی بهتر است تفسیر قمی ذیل آیه ۱۲۶ سوره نحل شیخ طوسی التبیان ج ۶ ص ۴۳۹ المغازی ص ۳۳۵ البته مفسرین اهل سنت این قسم را مربوط به خود پیامبر دانسته اند طبری جامع البیان ج ۱۴ ص ۱۳۱ ابن کثیر تفسیر قرآن العظیم ج ۴ ص ۵۳۷ حضرت حمزه اول شهیدی بود که نبی مکرم اسلام بر او نماز خواند سپس سایر شهدا را نیز کنار بدن او می گذارند و پیامبر بر آنان نماز میخواند لذا به نقلی بدین ترتیب 70 بار بر بدن حمزه نماز خوانده شد ابن سعد الطبقات الکبری ج ۳ ص ۱۱حضرت حمزه را در پارچه ای که خواهرش صفیه آورده بود کفن کردند زیرا بدن ایشان را کافران برهنه کرده بودند ابن سعد الطبقات الکبری ج ۳ ص ۱۵